Nguyên lý thiết kế kiến trúc là một công việc đòi hỏi sự sáng tạo, tinh tế và khoa học. Để có một công trình kiến trúc đẹp, chất lượng và phù hợp với nhu cầu sử dụng, người thiết kế cần phải nắm được những nguyên lý thiết kế kiến trúc cơ bản. Trong bài viết này, Siêu Thị Thế Giới Nội Thất sẽ giới thiệu cho bạn về khái niệm, vai trò và các nguyên tắc cơ bản trong nguyên lý thiết kế kiến trúc, cũng như các phong cách thiết kế kiến trúc theo nguyên lý thiết kế kiến trúc nhé.

Giới thiệu về nguyên lý thiết kế kiến trúc

Khái niệm và vai trò của nguyên lý thiết kế kiến trúc

Nguyên lý thiết kế kiến trúc chính là những quy tắc cơ bản dùng để áp dụng trong quá trình xây dựng kiến trúc thực tế. Chúng bao gồm cách bố trí không gian, cấu trúc, hệ thống điện, nước và thông gió, nhằm tạo ra các công trình vừa thẩm mỹ, vừa phù hợp với nhu cầu của từng gia đình, đem lại đầy đủ công năng và tiện ích tối đa.

Những nguyên lý này đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo ra không gian sống đẹp, chất lượng, tiện ích, và môi trường thuận tiện và thoải mái. Đồng thời, chúng cũng là sản phẩm của trí tuệ và nghệ thuật con người. Ý tưởng thiết kế kiến trúc độc đáo và sáng tạo không chỉ đáp ứng nhu cầu sử dụng mà còn thể hiện sự tôn vinh giá trị văn hóa.

Mỗi công trình kiến trúc mang dấu ấn thời gian và phong cách xây dựng, khiến cho việc nhìn vào lối kiến trúc của nó ta có thể đoán được thời đại xây dựng của công trình đó.

Các yếu tố ảnh hưởng đến nguyên lý thiết kế kiến trúc

Yếu tố công năng

Yếu tố công năng là yếu tố quan trọng nhất trong nguyên lý thiết kế kiến trúc. Công năng là chức năng sử dụng của một không gian hay một công trình. Công năng phải được xác định rõ ràng và phù hợp với nhu cầu của người sử dụng. Công năng ảnh hưởng đến cách bố trí, sắp xếp không gian, kích thước, hình dạng, vật liệu của các yếu tố trong thiết kế.

Yếu tố thẩm mỹ

Yếu tố thẩm mỹ là yếu tố liên quan đến cái đẹp của một công trình hay một không gian. Thẩm mỹ được thể hiện qua các yếu tố như hình thức, màu sắc, ánh sáng, cảm xúc, trải nghiệm của người sử dụng. Thẩm mỹ ảnh hưởng đến sự hài lòng, thoải mái, tự hào của người sử dụng về không gian sống của mình. Thẩm mỹ cũng là một phần quan trọng trong việc tạo nên phong cách, bản sắc, giá trị của một công trình.

Yếu tố kỹ thuật

Yếu tố kỹ thuật là yếu tố liên quan đến các giải pháp kỹ thuật để thực hiện một thiết kế kiến trúc. Kỹ thuật bao gồm các yếu tố như kết cấu, hệ thống điện, nước, thông gió, chống cháy, chống ồn, chống thấm,… Kỹ thuật ảnh hưởng đến sự an toàn, bền vững, tiết kiệm, hiệu quả của một công trình. Kỹ thuật cũng là một phần quan trọng trong việc tạo nên sự sáng tạo, đột phá, tiên tiến của một thiết kế kiến trúc.

Yếu tố môi trường

Yếu tố môi trường là yếu tố liên quan đến sự tương tác giữa thiết kế kiến trúc và môi trường xung quanh. Môi trường bao gồm các yếu tố như khí hậu, địa hình, cảnh quan, văn hóa, lịch sử,… Môi trường ảnh hưởng đến sự phù hợp, hài hòa, thân thiện của một công trình với môi trường xung quanh. Môi trường cũng là một phần quan trọng trong việc tạo nên sự đa dạng, phong phú, đặc sắc của một thiết kế kiến trúc.

Yếu tố văn hóa

Yếu tố văn hóa là yếu tố liên quan đến sự ảnh hưởng của các giá trị văn hóa đến thiết kế kiến trúc. Văn hóa bao gồm các yếu tố như lịch sử, dân tộc, tôn giáo, phong tục,… Văn hóa ảnh hưởng đến sự thể hiện, biểu đạt, giao tiếp của một công trình với người sử dụng và xã hội. Văn hóa cũng là một phần quan trọng trong việc tạo nên sự mang tính nhân văn, giáo dục, di sản của một thiết kế kiến trúc.

Các nguyên tắc cơ bản trong nguyên lý thiết kế kiến trúc

Quy luật cân bằng

Trong nguyên lý thiết kế kiến trúc, quy luật cân bằng đại diện cho sự đối xứng và cân đối của các yếu tố trong không gian nội thất. Điều này thể hiện rõ trong việc bố trí và sắp xếp các yếu tố trong một bố cục hài hòa.

Nguyên tắc cân bằng trong thiết kế kiến trúc nhà ở được chia thành hai loại chính: cân bằng đối xứng và cân bằng bất đối xứng. Hai loại này tạo nên một sự đan xen, tương phản, và cân đối trong tổng thể kiến trúc.

Cân bằng đối xứng

Cân bằng đối xứng là khi các yếu tố trong thiết kế được sắ p xếp đối xứng với nhau về vị trí, kích thước, màu sắc,… Nếu bạn là người thích sự ngăn nắp, quy củ thì đây sẽ là thiết kế phù hợp. Cân bằng đối xứng tạo ra một không gian hài hòa, trang nhã, thanh lịch. Tuy nhiên, cân bằng đối xứng cũng có thể gây ra sự nhàm chán, thiếu sự sáng tạo và cá tính.

Cân bằng bất đối xứng

Cân bằng bất đối xứng là khi các yếu tố trong thiết kế được sắp xếp bất đối xứng với nhau về vị trí, kích thước, màu sắc,… Nếu bạn là người thích sự độc đáo, sáng tạo và bắt mắt thì đây sẽ là thiết kế phù hợp. Cân bằng bất đối xứng tạo ra một không gian sinh động, phong phú, ấn tượng. Tuy nhiên, cân bằng bất đối xứng cũng có thể gây ra sự rối loạn, mất cân đối và khó nhìn.

Quy luật nhịp điệu

Quy luật nhịp điệu trong nguyên lý thiết kế kiến trúc liên quan đến tạo ra sự cảm nhận về chuyển động thị giác, hướng di chuyển của các yếu tố được sắp xếp trong một bố cục có tính lặp lại. Sự sắp xếp này có thể tạo ra hiệu ứng hài hòa hoặc tương phản, nhằm làm nổi bật hoặc tô điểm cho đối tượng chính.

Có hai phương pháp để tạo ra nhịp điệu: thứ nhất là lặp đi lặp lại bố cục để tạo ra sự nhấn mạnh và hài hòa; thứ hai là tạo chuỗi liên tục của các đối tượng để tạo ra sự linh hoạt và thu hút. Nhờ quy luật nhịp điệu này mà kiến trúc có thể gợi lên một cảm giác tươi mới và cuốn hút đối với người nhìn.

Nhịp điệu lặp lại

Nhịp điệu lặp lại là khi các yếu tố trong thiết kế được sắp xếp theo một quy luật nhất định và lặp lại nhiều lần. Nhịp điệu lặp lại tạo ra một không gian có tính trật tự, thống nhất, dễ hiểu. Tuy nhiên, nhịp điệu lặp lại cũng có thể gây ra sự đơn điệu, thiếu sự biến hóa và mới mẻ.

Nhịp điệu liên tục

Nhịp điệu liên tục là khi các yếu tố trong thiết kế được sắp xếp theo một quy luật biến đổi và liên tục. Nhịp điệu liên tục tạo ra một không gian có tính chuyển động, linh hoạt, hấp dẫn. Tuy nhiên, nhịp điệu liên tục cũng có thể gây ra sự phức tạp, khó theo dõi và mất tập trung.

Quy luật điểm nhấn

Quy luật điểm nhấn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo hiệu ứng thị giác đồng hành cùng sự hấp dẫn về tâm điểm của công trình hoặc không gian. Trong thiết kế, có nhiều phương pháp để tạo điểm nhấn, tuy nhiên, phổ biến nhất là sử dụng các gam màu sáng tạo và sự tương phản về đường nét.

Điểm nhấn về màu sắc

Điểm nhấn về màu sắc là khi sử dụng một màu sắc nổi bật, khác biệt so với màu sắc chủ đạo của không gian. Điểm nhấn về màu sắc tạo ra một không gian có tính thẩm mỹ cao, gây ấn tượng và thu hút ánh nhìn. Tuy nhiên, điểm nhấn về màu sắc cũng cần phải cân nhắc kỹ, tránh sử dụng quá nhiều màu sắc hay màu sắc không hợp lý, gây ra sự rối mắt và mất hài hòa.

Điểm nhấn về hình thức

Điểm nhấn về hình thức là khi sử dụng một hình dạng, kích thước, đường nét khác biệt so với các yếu tố xung quanh. Điểm nhấn về hình thức tạo ra một không gian có tính độc đáo, sáng tạo và bắt mắt. Tuy nhiên, điểm nhấn về hình thức cũng cần phải cân nhắc kỹ, tránh sử dụng quá nhiều hình thức hay hình thức không phù hợp, gây ra sự lệch lạc và mất cân đối.

Quy luật hài hòa

Quy luật hài hòa trong nguyên lý thiết kế kiến trúc giúp tạo nên sự liên kết giữa các yếu tố trong thiết kế, góp phần tạo ra một tổng thể mà hài hòa và dễ chịu. Nguyên tắc này bao quát các yếu tố như hình dáng, màu sắc, kiểu dáng và vật liệu, và từ đó tạo ra sự đồng bộ hoặc bổ sung hài hòa giữa chúng.

Hài hòa về hình dáng, màu sắc, kiểu dáng, vật liệu

Hài hòa về hình dáng, màu sắc, kiểu dáng, vật liệu là khi các yếu tố này được chọn lựa sao cho phù hợp với nhau và với không gian. Hài hòa về hình dáng, màu sắc, kiểu dáng, vật liệu tạo ra một không gian có tính thẩm mỹ cao, gây cảm giác thoải mái và ấm cúng. Tuy nhiên, hài hòa về hình dáng, màu sắc, kiểu dáng, vật liệu cũng cần phải cân nhắc kỹ, tránh sử dụng quá ít hay quá nhiều các yếu tố này hay các yếu tố không phù hợp, gây ra sự đơn điệu hay xung đột.

Hài hòa về đồng bộ hoặc bổ sung

Hài hòa về đồng bộ hoặc bổ sung là khi các yếu tố trong thiết kế có sự liên quan hoặc phản biện với nhau. Hài hòa về đồng bộ hoặc bổ sung tạo ra một không gian có tính logic cao, gây cảm giác thống nhất và phong phú. Tuy nhiên, hài hòa về đồng bộ hoặc bổ sung cũng cần phải cân nhắc kỹ, tránh sử dụng quá ít hay quá nhiều các yếu tố này hay các yếu tố không liên quan hay mâu thuẫn, gây ra sự nhàm chán hay rối loạn.

Quy luật cân xứng và tỷ lệ

Quy luật cân xứng và tỷ lệ trong nguyên lý thiết kế kiến trúc liên quan đến sự phù hợp, cân đối của các yếu tố về kích thước, hình khối, đường nét. Quy luật cân xứng và tỷ lệ giúp cho các yếu tố trong thiết kế có sự hài hòa, thống nhất, dễ nhìn. Có 2 loại cân xứng và tỷ lệ trong nguyên lý thiết kế kiến trúc đó là cân xứng về chiều cao, chiều rộng, cách bố trí không gian, nội thất và tỷ lệ về kích thước, màu sắc, hình khối, đường nét.

Cân xứng về chiều cao, chiều rộng, cách bố trí không gian, nội thất

Cân xứng về chiều cao, chiều rộng, cách bố trí không gian, nội thất là khi các yếu tố này được sắp xếp sao cho có sự đồng đều, cân đối với nhau. Cân xứng về chiều cao, chiều rộng, cách bố trí không gian, nội thất tạo ra một không gian có tính trật tự cao, gây cảm giác an toàn và chắc chắn. Tuy nhiên, cân xứng về chiều cao, chiều rộng, cách bố trí không gian, nội thất cũng cần phải cân nhắc kỹ, tránh sử dụng quá ít hay quá nhiều các yếu tố này hay các yếu tố không phù hợp, gây ra sự đơn điệu hay mất cân đối.

Tỷ lệ về kích thước, màu sắc, hình khối, đường nét

Tỷ lệ về kích thước, màu sắc, hình khối, đường nét là khi các yếu tố này được chọn lựa sao cho có sự phù hợp, hợp lý với nhau. Tỷ lệ về kích thước, màu sắc, hình khối, đường nét tạo ra một không gian có tính thẩm mỹ cao, gây cảm giác thoải mái và ấn tượng. Tuy nhiên, tỷ lệ về kích thước, màu sắc, hình khối, đường nét cũng cần phải cân nhắc kỹ, tránh sử dụng quá ít hay quá nhiều các yếu tố này hay các yếu tố không phù hợp, gây ra sự rối mắt và mất hài hòa.

Hy vọng qua bài viết này bạn đã có được cái nhìn tổng quan về khái niệm, vai trò và các nguyên tắc cơ bản trong nguyên lý thiết kế kiến trúc. Bạn cũng đã biết được các phong cách thiết kế kiến trúc theo nguyên lý thiết kế kiến trúc, từ đó có thể lựa chọn phong cách phù hợp với nhu cầu và sở thích của mình.

Tham khảo:

• Các nguyên lý thiết kế nội thất cần nắm rõ giúp tối ưu không gian
• [Cập nhật] tiêu chuẩn thiết kế chung cư cao tầng mới nhất